Ruś Szlachtowska

Murowana z kamienia dawna cerkiew łemkowska p.w. Jana Chryzostoma Złotoustego z 1798 roku. Wewnątrz zachowało się wyposażenie z XVIII wieku i równie stary ikonostas. Od wysiedlenia Rusinów z Rusi Szlachtowskiej, cerkiew pełni funkcję kościoła rzymskokatolickiego.

Świątynia powstała na miejscu wcześniejszej drewnianej cerkwi z 1680 r., która niedługo po wybudowaniu spłonęła. Swoją architekturą nawiązuje bardziej do kościołów łacińskich niż cerkwi. Powodem tego jest obowiązujące w czasie budowy cerkwi prawo austriackie, na podstawie którego w wielu przypadkach budowa odbywała się według z góry ustalonych kanonów – tzw. architektury „józefińskiej”. Świątynię wybudowano z kamienia wapiennego sprowadzonego ze Słowacji. Wewnątrz zachował się rokokowy ikonostas i inne elementy wyposażenia. Po wysiedleniu Rusinów cerkiew przejęli rzymscy katolicy napływający tu z terenu Podhala. Szybko erygowano parafię rzymskokatolicką, ratując w ten sposób dawną cerkiew od zapomnienia i ruiny. Obecnie dawna cerkiew nosi wezwanie św. Jana Chrzciciela.

Jaworki

cerkiew w Jaworkach – wnętrze

cerkiew w Jaworkach

Jaworki

Pokaźna murowana dawna cerkiew p.w. Opieki Matki Bożej z 1909 roku. Wybudowana w stylu bizantyjskim. Nie widać jej z głównej drogi Szczawnica-Jaworki. Trzeba zboczyć, wejść wgłąb Szlachtowej. Jednak warto, bo szlachtowska cerkiew jest na prawdę piękna. Z zewnątrz i od środka. W jej wnętrzu zachowały się bogate polichromie i wspaniały ikonostas.

(…) Około roku 1909 rozebrana została drewniana cerkiew szlachtowska, pochodząca być może z XVII wieku. Była to, jak można sądzić z zachowanego rysunku, budowla w bryle podobna do typowego kościoła „podhalańskiego”. (…) W miejscu drewnianej, w latach 1904-1909 wystawiono cerkiew murowaną opartą na wzorach rosyjskiej architektury cerkiewnej z tego okresu. (…) W 1945 r. większość rodzin ze Szlachtowej wyjechała (w skutek oszukańczej propagandy! – red.) do ZSRR, a dwa lata później, w rezultacie tzw. Akcji „Wisła” pozostali rdzenni mieszkańcy wsi zostali przesiedleni na ziemie zachodnie. (…) Dziś mieszkańcy Szlachtowej pochodzą przede wszystkim z terenu sąsiedniej Szczawnicy. Parafię rzymsko-katolicką erygowano w 1951 r. (…) [z tablicy informacyjnej umieszczonej przy kościele]