W dolinę rzeki Ropy i jej okolice wróciło po wysiedleniach najwięcej Łemków. To tu spotkamy wsie, w których mieszkańcy mówią między sobą po łemkowsku. Tu też odnajdziemy czynne prawosławne oraz greckokatolickie świątynie, niejednokrotnie przywracane do kultu po latach niszczenia i dewastacji…
We wsi Bartne stoją dwie świątynie – jedna starsza, greckokatolicka; druga z okresu tzw. „schizmy tylawskiej” – prawosławna. [więcej….]
1. Cerkiew greckokatolicka p.w. Kosmy i Damiana z 1841r. Jest nieużytkowana, stanowi filię muzeum w Nowym Sączu. Prezentuje łemkowski styl zachodni.
2. Cerkiew prawosławna p.w. Kosmy i Damiana z 1928r. Po powrocie Łemków w 1956 do Bartnego jest czynną świątynią-muzeum.
Bednarka
Murowana cerkiew z 1900r. p.w. Opieki NMP. Dziś pełni funkcję kościoła rzymskokatolickiego. [więcej…]
Bielanka
Łemkowska cerkiew typu zachodniego p.w. Opieki Bogurodzicy z 1773r. Świątynia wykorzystywana jest przez wiernych prawosławnych, grekokatolików i łacinników, ale w 2012 roku rozpoczęto budowę nowej cerkwi prawosławnej w Bielance. Cerkiew częściowo spłonęła w czasie Operacji „Wisła” i dopiero po powrocie Łemków w latach 50. była podnoszona z ruiny. [więcej…]
Cerkiew greckokatolicka w Bielance, lato 2012r.
Cerkiew greckokatolicka w Bielance, 2015r.
Cerkiew greckokatolicka w Bielance, lato 2012r.
Bielanka – nowa cerkiew prawosławna
Cerkiew prawosławna w Bielance p.w. Opieki Matki Bożej i Poczajowskiej Ikony Matki Bożej, oddana do użytkowania w 2014r. [Zobacz więcej…]
Cerkiew prawosławna w Bielance, fot. 2015r.
Cerkiew prawosławna w Bielance, fot. 2015r.
Cerkiew prawosławna w Bielance, fot. 2015r.
Blechnarka
Murowana (z kamienia rzecznego) cerkiew łemkowska z 1801r. p.w. śś. Kosmy i Damiana. Po wysiedleniu Łemków w 1947r. przez ok.10 lat służyła podhalańskim góralom za owczarnię. Gdy w 1956 Łemkowie zaczęli wracać w Beskidy, rozpoczęli starania o odzyskanie świątyni. Udało im się w 1958. Cerkiew wyremontowano. Do dziś jest czynną świątynią prawosławną.
Podobnie jak w Bartnem, tak i w sąsiednich Bodakach zachowały się dwie cerkwie. [więcej…]
1. Cerkiew greckokatolicka p.w. Św.Dymitra z 1902r. Obecnie kościół rzymskokatolicki.
2. Maleńka cerkiew prawosławna p.w. Św.Dymitra z 1932r. użytkowana przez prawosławnych Łemków, którzy powrócili do Bodaków po 1956r.
Czarne
Greckokatolicka cerkiew łemkowska typu zachodniego p.w. Św. Dymitra z 1789r. Została przeniesiona do Sądeckiego Parku Etnograficznego w Nowym Sączu. [więcej…]
Doliny
Dawna greckokatolicka cerkiew łemkowska typu schyłkowego p.w. Narodzenia Bogurodzicy. Obecnie zadbany kościół rzymskokatolicki. [więcej…]
Gładyszów
1. Cerkiew greckokatolicka z 1938r. p.w. Wniebowstąpienia Pańskiego wybudowana przez huculskich cieśli, stąd jej odmienny jak na Łemkowszczyznę styl. Cerkiew służy zarówno grekokatolikom, jak i katolikom rzymskim. [więcej…]
2. Cerkiew prawosławna (czynna) p.w. Narodzenia św. Jana Chrzciciela jest to rozbudowana w 1914r. niewielka kaplica z 1857r. [więcej…]
Gorlice
Prawosławna cerkiew Katedralna p.w. św. Trójcy. Jest to współczesna świątynia wybudowana w latach 1986-91 w stylu bizantyjsko-ruskim. [więcej…]
Hańczowa
Zbudowana przez unitów w 1871 roku cerkiew pw. Opieki Matki Bożej to typowy przykład łemkowskiej architektury sakralnej (tzw. styl zachodnio-łemkowski). Służyla greckokatolickim Łemkom do czasu wysiedleń – 1947r. Potem stała się własnością kościoła rzymskokatolickiego, nie była jednak użytkowana i już w 1956r. ze względu na fatalny stan budynku postanowiono cerkiew rozebrać. Ikonostas wywieziono wtedy do Łańcuta. W 1956r. Beskidy zostały „otwarte” dla wypędzonych w 1947r. Łemków. Powracający Łemkowie zapobiegli rozbiórce cerkwi i przystąpili do remontu. Erygowano wtedy parafię prawosławną, która działa do dziś. Remont trwał do ok.1966, a ikonostas powrócił z Łańcuta jeszcze później… [więcej…]
Hańczowa, fot.2014
Wypędzonym z Łemkowszczyzny…
ikonostas w cerkwi w Hańczowej
Hańczowa, fot.2014
Współczesny kościół rzymskokatolicki nawiązujący architekturą do wyburzonej w 1983r. cerkwi. [Zobacz więcej…]
Nowy kościół w Klimkówce nawiązujący do wyburzonej cerkwi, fot. 2015r.
Nowy kościół w Klimkówce nawiązujący do wyburzonej cerkwi, fot. 2015r.
Dawna greckokatolicka cerkiew p.w. Św. Bazylego Wielkiego z 1903r. Obecnie jest to cerkiew prawosławna. [więcej…]
Krzywa
Dawna cerkiew greckokatolicka p.w. śś. Kosmy i Damiana z lat 1924-26. Obecnie kościół rzymskokatolicki.
Kunkowa
Dawna greckokatolicka cerkiew łemkowska typu zachodniego p.w. św. Łukasza Ewangelisty z 1868r. Po powrocie Łemków świątynię przekazano parafii prawosławnej w Bielance. [więcej…]
Kwiatoń
W Kwiatoniu również odnajdziemy dwie cerkwie:
1. Dawna greckokatolicka cerkiew łemkowska typu zachodniego p.w. św. Paraskewy Serbskiej z 1700r. Ściany i dach pokryte gontem oraz zgrabna sylwetka czynią z cerkwi niemal wzorcowy obiekt architektury sakralnej Łemkowszczyzny. Do 1947r. służyła greckokatolickim Łemkom, po wysiedleniach urządzono w niej kościół rzymskokatolicki i tę funkcję pełni do dziś. W 2013 r. została wpisana wraz z innymi cerkwiami regionu Karpat polskich i ukraińskich na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Kwiatoń, gr.cerkiew z ok.1700r. /zabytek UNESCO/
Kwiatoń, gr.cerkiew z ok.1700r. /zabytek UNESCO/
Kwiatoń, gr.cerkiew z ok.1700r. /zabytek UNESCO/
Kwiatoń, gr.cerkiew z ok.1700r. /zabytek UNESCO/2. Druga cerkiew w Kwiatoniu jest znacznie młodsza. Zbudowali ją miejscowi Łemkowie w okresie fali powrotów do „starej wiary”, czyli prawosławia. Niewielka i prosta cerkiew powstała w 1933r. pod tym samym wezwaniem co cerkiew greckokatolicka. Po wysiedleniu Łemków ta mała cerkiewka stała się magazynem. Powracający od 1956r. prawosławni Łemkowie długo starali się o zwrot świątyni, lecz nastąpiło to dopiero w rocznicę 1000-lecia Chrztu Rusi, w 1988r. Po wyremontowaniu cerkiewka znów zaczęła pełnić funkcję sakralną i stan ten trwa do dziś.
Cerkiew prawosławna w Kwiatoniu, z 1933r.
Leszczyny
Dawna greckokatolicka cerkiew łemkowska typu zachodniego p.w. św. Łukasza Ewangelisty z 1835r. Po powrocie Łemków jest to świątynia prawosławna. [więcej…]
Łosie
Greckokatolicka parafialna cerkiew łemkowska typu zachodniego p.w. Narodzenia Najświętszej Marii Panny z 1810r. Bardzo szeroka nawa i niewiele węższe prezbiterium nadają tej zachodnio-łemkowskiej cerkwi wyjątkowy kształt, o niespotykanych proporcjach… [więcej…]
Będąc we wsi Łosie warto wybrać się na cmentarz:
Kaplica cmentarna z 1754r. Przeniesiona do Łosia z Klimkówki, gdzie pełniła funkcję prezbiterium starej cerkwi.
Małastów
/powiat gorlicki, gmina Sękowa/
Murowana cerkiew łemkowska p.w. Św. Kosmy i Damiana z 1805r. Pełniła rolę świątyni greckokatolickiej do 1947 r., czyli do akcji „Wisła” w wyniku której wysiedlono z Beskidów rdzenną ludność łemkowską. Po wysiedleniach cerkiew przekazano parafii rzymskokatolickiej.
Małastów, lato 2014
Małastów, lato 2014
Małastów, lato 2014
Męcina Wielka
Dawna greckokatolicka cerkiew łemkowska p.w. śś. Kosmy i Damiana z 1807r. Po wysiedleniu Łemków użytkowana przez kościół rzymskokatolicki. Z pierwotnego kształtu podczas jednego z remontów zniknęły kopuły. [więcej…]
Nowica
1. Greckokatolicka cerkiew łemkowska typu schyłkowego p.w. św. Paraskewy z lat 1840-43. [więcej…]
2. Greckokatolicka kaplica p.w. Najświętszej Maryi Panny Wniebowziętej z 1889r. Kaplica znajduje się mniej więcej w połowie drogi między cerkwiami w Nowicy i w Przysłupie. Korzystają z niej mieszkańcy obu tych wsi. [więcej…]
Owczary (d.Rychwałd)
/powiat gorlicki, gmina Sękowa/Dawna greckokatolicka cerkiew łemkowska typu zachodniego p.w. Opieki Bogurodzicy. Początki świątyni sięgają roku 1653. Po akcji „Wisła” cerkiew przejęła parafia rzymskokatolicka, umożliwiając po 1956r. wracającym Łemkom odprawianie okazjonalnych nabożeństw. Dziś dawną cerkiew użytkują katolicy obu obrządków. W 2013 roku została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO wraz z innymi drewnianymi cerkwiami w Polsce i na Ukrainie.
Owczary (d.Rychwałd)
Owczary (d.Rychwałd)
Owczary (d.Rychwałd)
Owczary (d.Rychwałd)
Pętna
Murowana cerkiew greckokatolicka (czynna) z 1916r. Swym kształtem nawiązuje do narodowego stylu ukraińskiego. Jeszcze do 1935r. stała tu drewniana cerkiew z ok.1700r. Rozebrano ją po wybudowaniu nowej. Po tamtej starej cerkwi zachowała się jeszcze drewniana dzwonnica. W 1947r. wysiedlono mieszkańców Pętnej. Część z nich zaczęła wracać po 1956r… [zobacz więcej]
Pętna, cerkiew gr.k. z 1916r.
Pętna, cerkiew gr.k. z 1916r.
Pętna , dzwonnica z 1700r.
Pielgrzymka
Dawna greckokatolicka cerkiew łemkowska typu zachodniego p.w. św. Michała Archanioła z XVIII/XIX wieku. Po powrocie wysiedlonych użytkowana przez kościół prawosławny. [więcej…]
Cerkiew w Pielgrzymce, 2012r.
Cerkiew w Pielgrzymce, 2012r.
Cerkiew w Pielgrzymce, 2012r.
Przysłup
Greckokatolicka cerkiew łemkowska typu zachodniego p.w. św. Michała Archanioła z 1756r. Wyremontowana w latach 80. przez działaczy z kręgów turystyki akademickiej. Dziś znów znajduje się pod opieką greckokatolickich wiernych. [więcej…]
/powiat gorlicki, gmina Uście Gorlickie/
Maleńka stara cerkiew w Regetowie Niżnym, która przetrwała do naszych czasów została wybudowana w latach 30. XX wieku przez prawosławnych mieszkańców Regetowa, którzy po „powrocie do starej wiary” nie mogli korzystać z funkcjonującej we wsi cerkwi greckokatolickiej. Nie służyła długo. Po wojnie i wysiedleniach urządzono w niej magazyn nawozów. Powracającym po 1956r. Łemkom udało się odzyskać cerkiew w w 1957r. Wyremontowana i odnowiona stała się filią parafii prawosławnej w Gładyszowie… Jest to budowla drewniana, ale otynkowana nawa sprawia wrażenie świątyni murowanej. Cerkiew nosi wezwanie św. Michała Archanioła. W 2012 cerkiew znów zamknięto, bo w sąsiedztwie powstała całkiem nowa świątynia prawosławna! [czytaj więcej…]
Regietów (Regetów) – stara cerkiew z l.30. XX-wieku; fot.2014
Regietów (Regetów) – nowa cerkiew z 2012r.; fot.2014
Regietów (Regetów) – nowa cerkiew z 2012r., fot.2014
Regietów Wyżny
/powiat gorlicki, gmina Uście Gorlickie/Kaplica Przeniesienia Relikwii św. Mikołaja Cudotwórcy w Regietowie, dziś prawosławna czasownia. Świątynię zbudowano w I połowie XVIII wieku jako kaplicę cmentarną. Po wysiedleniu Łemków w ramach Akcji „Wisła” przybywający tu na letnie wypasy pasterze urządzili w świątyni owczarnię. Z czasem powracający Łemkowie odzyskali kaplicę i przywrócili jej dawny blask rekonstruując ją w 2001 roku.
Czasownia w Regietowie
Czasownia w Regietowie
Czasownia w RegietowieBędąc w Regietowie Wyżnym, może nawet nocując na studenckiej bazie namiotowej… trzeba pójść na górę Rotundę. To taki pielgrzymi obowiązek. Znajduje się tam cmentarz żołnierzy poległych w czasie I wojny światowej. Od lat obiekt znajduje się pod opieką Koła Przewodników Beskidzkich z Warszawy. Więcej niech powie sfotografowana tablica…
Rotunda
Rotunda
Ropica Górna (d. Ropica Ruska)
Łemkowska cerkiew typu schyłkowego p.w. św. Michała Archanioła z ok. 1813r. Obecnie pełni funkcję świątyni rzymskokatolickiej. [więcej…]
Ropki
Łemkowska cerkiew greckokatolicka typu zachodniego p.w. Narodzenia Bogurodzicy z 1801r. Obecnie znajduje się w Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku. [więcej…]
Rozdziele
Dawna murowana cerkiew p.w. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny. Charakteryzuje ją nietypowa dla zachodniej Łemkowszczyzny architektura (obecnie kościół rzymskokatolicki) [więcej…]
Przy drodze do Wapiennego (sąsiednia wieś) odnajdziemy następną świątynię:
To dawna cerkiew greckokatolicka p.w. Narodzenia Matki Bożej z 1785r. przeniesiona na Łemkowszczyznę z Serednicy na Pogórzu Przemyskim. Dziś mieści kościół rzymskokatolicki.
Dawna cerkiew greckokatolicka p.w. śś.Kosmy i Damiana. Została wybudowana w stylu zachodnio-łemkowskim w 1837 roku. Była jedynym budynkiem w Skwirtnem, który przetrwał nawałnicę I wojny światowej. Tutejsi Łemkowie wrócili od „starej wiary” (czyli do prawosławia) w 1932r.pozostawiając cerkiew niewielkiej grupie grekokatolików. Cerkiew zaczęła niszczeć. Kilka lat później po kolejnej wojennej nawałnicy Skwirtne wysiedlono, a wtedy cerkiew przejął Kościół rzymskokatolicki. Cerkwi jednak z początku nie użytkowano, nie wykonywano też potrzebnych remontów. Generalny remont nastąpił dopiero w latach 90. Dziś dawna cerkiew służy przybyłym do Skwirtnego katolikom. [zobacz więcej]
Skwirtne, 2014r.
Skwirtne, 2014r.
Smerekowiec
Dawna murowana z kamienia cerkiew pw. św.Michała Archanioła z 1918r. Bryłą nawiązuje do drewnianych cerkwi w stylu tzw. zachodnio-łemkowskim. Została wybudowana jako świątynia greckokatolicka. W 1931. mieszkańcy wsi przeszli na prawosławie. Później wybuchła kolejna wojna, a zaraz po niej nastąpiły wysiedlenia. Łemków ze Smerekowca przesiedlono do ZSRR w 1945r. Dziś Smerekowiec jest polską wsią, a dawna cerkiew jest kościołem rzymskokatolickim.
Smerekowiec, 2014r.
Smerekowiec, 2014r.
Smerekowiec, 2014r.
Uście Gorlickie (d. Uście Ruskie)
Greckokatolicka cerkiew łemkowska typu zachodniego p.w. św. Paraskewy z 1786r. Po 1956r. do Uścia wróciło z wysiedlenia wielu dawnych mieszkańców. Po ich powrocie cerkiew służyła wiernym obu obrządków, a od lat 90. XXw. jest z powrotem własnością greckokatolickich Łemków. We wsi znajduje się też drewniana kaplica cmentarna z 1876r. [więcej…]
Wołowiec
Dawna łemkowska cerkiew greckokatolicka typu zachodniego p.w. Opieki Bogurodzicy z XVIIIw. Obecnie prawosławna. Malowniczo położona w sercu Beskidu Niskiego stanowi cel wielu wycieczek pieszych czy rowerowych… [więcej…]
Wysowa
Łemkowska cerkiew typu zachodniego p.w. św. Michała Archanioła z 1779r. Została zbudowana jako świątynia greckokatolicka z fundacji żołnierzy konfederacji barskiej, którzy prawdopodobnie w czasie walk w 1777r. przyczynili się do spalenia poprzedniej cerkwi w tym miejscu. Po wysiedleniach z 1947r. cerkiew stała się magazynem i dopiero w 1956r. świątynię oddano powracającym w rodzime strony prawosławnym Łemkom. Do dziś jest czynną cerkwią prawosławną.
Wysowa, cerkiew z 1779r.
Wysowa, cerkiew z 1779r.
Wysowa, cerkiew z 1779r.
Jawor – Święta Góra Łemków
Będąc w Wysowej koniecznie trzeba udać się na niedługą pieszą wycieczkę-pielgrzymkę do sanktuarium na Górze Jawor… [czytaj więcej]
kapliczka na górze Jawor, fot.2014
kapliczka na górze Jawor, fot.2014
kapliczka na górze Jawor, fot.2014
Zdynia (d. Żdynia – Ждыня)
Cerkiew pw. Opieki Matki Bożej w Zdyni powstała w 1795 roku. Swym wyglądem nawiązuje do stylu zachodniego w sakralnym budownictwie Łemków. Cerkiew szczęśliwie przetrwała zawieruchę wojen światowych oraz powojennych wysiedleń. Po 1947r. stała zamknięta, nieużytkowana. Potem przejął ją Kościół rzymskokatolicki. Powracający do Zdyni od 1956r. Łemkowie odzyskali cerkiew dopiero w 1967r., ale pod warunkiem współużytkowania jej z katolikami. Stan ten trwa do dziś. W cerkwi zachował się w całości ikonostas, barokowy ołtarz i inne elementy wyposażenia. [więcej]
Zdynia, 2014r.
Zdynia, 2014r.
Cerkwie południowo-wschodniej Polski 