[woj. podkarpackie, pow. krośnieński, gm. Dukla]
Dawna cerkiew greckokatolicka p.w. Opieki Bogurodzicy z 1855r. Reprezentuje łemkowski styl wschodni. Od wysiedlenia ludności łemkowskiej kościół rzymskokatolicki.
[woj. podkarpackie, pow. sanocki, gm. Komańcza]
Dawna cerkiew greckokatolicka p.w. św. Onufrego z lat 1850-54. Po wysiedleniach cerkiew przejęli nowi katoliccy mieszkańcy Wisłoka. Świątynia reprezentuje łemkowski styl północno-wschodni. W cerkwi zachował się ikonostas.
[woj. podkarpackie, pow. krośnieński, gm. Rymanów]
Dawna greckokatolicka cerkiew łemkowska typu zachodniego p.w. Zaśnięcia Bogurodzicy. Według niektórych źródeł datowana na XVIII wiek, według innych na XIX. Obecnie cerkiew użytkowana jest przez parafię rzymskokatolicką. Niestety cenny ikonostas został zdemontowany przez konserwatora zabytków i wywieziony z cerkwi. W 2011r. cerkiew była w trakcie remontu, który współfinansowany był przez niewielką społeczność Bałucianki. Na stronie internetowej http://www.balucianka.pl/ zamieszczone są informacje o możliwości wsparcia odnowy świątyni. W 2015r. cerkiewka prezentowała się już przepięknie:)
[woj. małopolskie, pow. nowosądecki, gm. Krynica Zdrój]
Łemkowska cerkiew typu zachodniego p.w. Św. Kosmy i Damiana zbudowana w 1798r. Po wysiedleniu Łemków użytkowana jako kościół rzymskokatolicki.
[woj. małopolskie, pow. nowosądecki, gm. Krynica Zdrój]
W Mochnaczce odnajdziemy dwie świątynie:
[woj. małopolskie, pow. nowosądecki, gm. Kamionka Wielka]
Dawna cerkiew łemkowska typu schyłkowego z 1814(1815)r. pw. Narodzenia Bogurodzicy. Obecnie użytkowana jako kościół rzymskokatolicki.
[woj. małopolskie, pow. nowosądecki, gm. Kamionka Wielka]
Cerkiew łemkowska typu schyłkowego z 1858r. pw. Św.Dymitra. Obecnie użytkowana jako kościół rzymskokatolicki.pw. św. Antoniego Padewskiego przy rzymskokatolickiej parafii w Królowej Górnej.
[woj. małopolskie, pow. nowosądecki, gm. Grybów]
Cerkiew z 1760r. pw. Św. Męczennika Dymitra. Obecnie użytkowana jako kościół rzymskokatolicki parafii św. Stanisława Biskupa Męczennika w Binczarowej.
[woj. małopolskie, pow. nowosądecki, gm. Krynica-Zdrój]
Łemkowska cerkiew typu zachodniego z 1842r. pw. Św. Kosmy i Damiana. Użytkowana jako parafialny kościół rzymskokatolicki pw. MB Nieustającej Pomocy.
[województwo małopolskie, pow. gorlicki, gm. Uście Gorlickie]
Łemkowska cerkiew typu zachodniego z końca XVIII w. pw. Św.Kosmy i Damiana. Od 1947 r. użytkowana jako kościół rzymskokatolicki.
[woj.podkarpackie, pow.jasielski, gm. Krempna]
Dawna greckokatolicka cerkiew łemkowska typu zachodniego p.w. św. Michała Archanioła z 1762r. Została zniszczona i rozkradziona po wysiedleniach. Obecnie znajdujące się w cerkwi ikony pochodzą ze zniszczonych okolicznych świątyń. Dziś cerkwią opiekują się rzymscy katolicy.
[woj.podkarpackie, pow.jasielski, gm.Krempna]
Dawna greckokatolicka cerkiew łemkowska typu zachodniego p.w. św. Michała Archanioła z 1757r. W latach 50. rozkradzione zostało wyposażenie cerkwi. Dziś świątynią opiekują się rzymscy katolicy. W 2014 r. ukończono kolejny etap remontu świątyni, którego zwieńczeniem było odtworzenie tradycyjnego barwnego malowania ścian zewnętrznych. Jest to pierwsza barwna rekonstrukcja łemkowskiej cerkwi w Polsce! Wg. badań i dostępnych źródeł, tak mogły wyglądać niektóre cerkwie łemkowskie w czasie swojej świetności.
Zewnętrzne malowanie cerkwi w Świątkowej Wlk. odtworzono na podstawie opracowania Ryszarda Brykowskiego. Publikacja na ten temat zawarta była w książce p.Ryszarda „Łemkowska drewniana architektura cerkiewna(…)” [Ossolineum, 1986]. Wygląda na to że podstawy historyczne były solidne. Mnie osobiście cieszy takie odnawianie cerkwi. Niech kolorowanie zewnętrzne aż tak nie dziwi, na Podlasiu większość cerkwi aż bije w oczy swoimi kolorami! Skoro malowano chaty, okiennice – to dlaczego nie świątynie?
[woj. podkarpackie, pow. jasielski, gm. Krempna]
Murowana dawna cerkiew greckokatolicka p.w. św. Jana Złotoustego z początku XX w. W latach 60. i 70. XX wieku o cerkiew toczyły się boje pomiędzy katolikami i prawosławnymi. Doszło do zniszczenia ikonostasu, obie strony wyrządziły sobie wiele krzywd. Dziś z dawnej cerkwi korzystają głównie katolicy, ale odbywają się tu także nabożeństwa unickie. Nieliczni prawosławni uczęszczają do cerkwi w Zyndranowej.
[woj.podkarpackie, pow.krośnieński, gmina Dukla]
Cerkiew p.w. Przeniesienia Relikwii św. Mikołaja z lat 30. XX wieku. Wyremontowana jeszcze w latach 1952-53 przez Łemków, którzy uniknęli wysiedleń. Dziś służy katolikom obu obrządków. Każdego roku w niedzielę najbliższą 22 maja odbywa się w cerkwi greckokatolicki odpust zwany Kermeszem. Ta religijno-ludowa uroczystość przyciąga do Olchowca tłumy wiernych i turystów.
[woj.podkarpackie, pow.jasielski, gm. Krempna]
Murowana dawna cerkiew p.w. św. Paraksewy z 1795r. Obecnie kościół rzymskokatolicki.
[woj.podkarpackie, pow.jasielski, gm. Krempna]
Dawna łemkowska cerkiew greckokatolicka p.w. śś. Kosmy i Damiana z końca XVIII wieku. Obecnie znajduje się pod opieką rzymskich katolików i mimo, że obok powstał już nowy murowany kościół, cerkiew jest wyremontowana i zadbana…
[woj.podkarpackie, pow. jasielski, gm. Krempna]
Dawna łemkowska cerkiew greckokatolicka typu zachodniego p.w. śś. Kosmy i Damiana. Datowana na połowę XIX, a może nawet na XVIII wiek… Pozbawiona wyposażenia cerkiewnego pełni dziś funkcję kościoła. Uroczo położona i otoczona zabytkowymi kamiennymi krzyżami stanowi obowiązkowy punkt programu wycieczek w te strony… Świątynia należy do najbardziej typowych budowli sakralnych wznoszonych na zachodniej Łemkowszczyźnie.
[woj.podkarpackie, pow.jasielski, gmina Nowy Żmigród]
Murowana dawna cerkiew greckokatolicka, później prawosławna, p.w. Św. Dymitra z 1790r. Obecnie pełni funkcję kościoła rzymskokatolickiego, pozbawiona dawnego wyposażenia cerkiewnego (zabrali je Łemkowie wyjeżdżający do ZSRR w ramach powojennych przesiedleń ludności).
(do 1968 – Hyrowa)
Łemkowska dawna greckokatolicka cerkiew typu zachodniego p.w. Opieki Bogurodzicy. Murowane prezbiterium cerkwi pochodzi prawdopodobnie jeszcze sprzed 1707 roku. Pozostałe drewniane części świątyni dobudowano po 1780. Po wysiedleniu Łemków cerkiew niszczała przez wiele lat, mimo że została przekazana Kościołowi Rzymskokatolickiemu. W latach 80 przystąpiono nawet do rozbiórki cerkwi, którą powstrzymał protest warszawskich środowisk turystycznych. Dopiero w latach 90. XX wieku cerkiew została odrestaurowana. Obecnie pełni funkcję kościoła filialnego rzymskokatolickiej parafii w Iwli.
/powiat gorlicki, gmina Uście Gorlickie/
Regietów, dawniej Regetów miał miał kiedyś dwa licznie zamieszkane przysiółki: Niżny i Wyżny. Po wysiedleniach zaledwie w Niżnym pozostało nieco zabudowań… wśród nich niewielka cerkiew. Dziś Regetów słynie z całkiem sporej stadniny koni huculskich, dzięki temu wciąż utrzymuje się łąki i pastwiska… ale wróćmy do cerkwi:) Wybudowana została w latach 30. XX wieku przez prawosławnych mieszkańców Regetowa, którzy po „powrocie do starej wiary” nie mogli korzystać z funkcjonującej we wsi cerkwi greckokatolickiej. Nie służyła długo. Po wojnie i wysiedleiach urządzono w niej magazyn nawozów sztucznych. Powracającym po 1956r. Łemkom udało się odzyskać cerkiew w w 1957r. Wyremontowana i odnowiona stała się filią parafii prawosławnej w Gładyszowie… Jest to budowla drewniana, ale otynkowana nawa sprawia wrażenie świątyni murowanej. Cerkiew nosi wezwanie św. Michała Archanioła. W 2012 cerkiew znów zamknięto, bo w sąsiedztwie powstała całkiem nowa świątynia prawosławna!
Nie ma się czemu dziwić. Stara cerkiew była mała, ciasna i… prowizoryczna:
„Wskutek znacznie pogarszającego się stanu technicznego cerkwi, spowodowanego zarówno złą jakością materiałów budowlanych, jak i niekorzystną lokalizacją (podatność na podtopienia), a także ze względu na zbyt małą powierzchnię obiektu, postanowiono zbudować we wsi nową świątynię. Budowę nowej cerkwi rozpoczęto w październiku 2008; bryła świątyni była gotowa w 2012. Cerkiew została poświęcona 5 sierpnia 2012 przez metropolitę Warszawy i całej Polski Sawę, arcybiskupów przemyskiego i nowosądeckiego Adama, lubelskiego i chełmskiego Abla, biskupa gorlickiego Paisjusza oraz arcybiskupa białocerkiewskiego i bogusławskiego Augustyna (Ukraiński Kościół Prawosławny Patriarchatu Moskiewskiego).” [Wikipedia]
Architektura cerkwi nawiązuje do dawnej regetowskiej świątyni, która w latach 50. XX wieku została rozebrana i odtworzona w Żółkiewce niedaleko Zamościa. Nowa cerkiew jest świątynią murowaną oszalowaną z zewnątrz drewnem.
Polecam też:
Regietów jest jedną z tych wsi, na granicach których napotkamy dwujęzyczne tablice. Dobrze, że doczekaliśmy się takich czasów, gdzie mniejszości narodowe mogą publicznie posługiwać się swoim językiem. Szkoda tylko, że na poziomie sołectw i gmin wciąż drzemią niewygaszone konflikty sprzed lat…
Jak już na wstępie wspomniałem, miał dawniej Regetów swój przysiółek Wyżny. Dziś są tam głównie pastwiska, łąki, kilka nowych domów letniskowych i studencka baza namiotowa Studenckiego Koła Przewodników Beskidzkich z Warszawy… ale odnajdziemy tam też cmentarz wraz z niewielką kaplicą. Jest to kaplica Przeniesienia Relikwii św. Mikołaja Cudotwórcy w Regietowie, dziś prawosławna czasownia. Świątynię zbudowano w I połowie XVIII wieku jako kaplicę cmentarną. Po wysiedleniu Łemków w ramach Akcji „Wisła” przybywający tu na letnie wypasy pasterze urządzili w świątyni owczarnię. Z czasem powracający Łemkowie odzyskali kaplicę i przywrócili jej dawny blask rekonstruując ją w 2001 roku.
Będąc w Regetowie Wyżnym, może nawet nocując na studenckiej bazie namiotowej… trzeba pójść na górę Rotundę. To taki pielgrzymi obowiązek. Znajduje się tam cmentarz żołnierzy poległych w czasie I wojny światowej. Od lat obiekt znajduje się pod opieką Koła Przewodników Beskidzkich z Warszawy. Więcej niech powie sfotografowana tablica…
woj.małopolskie, pow.gorlicki, gm. Uście Gorlickie
Cerkiew pw. Opieki Matki Bożej w Zdyni powstała w 1795 roku. Swym wyglądem nawiązuje do stylu zachodniego w sakralnym budownictwie Łemków. Cerkiew szczęśliwie przetrwała zawieruchę wojen światowych oraz powojennych wysiedleń. Po 1947r. stała zamknięta, nieużytkowana. Potem przejął ją Kościół rzymskokatolicki. Powracający do Zdyni od 1956r. Łemkowie odzyskali cerkiew dopiero w 1967r., ale pod warunkiem współużytkowania jej z katolikami. Stan ten trwa do dziś. W cerkwi zachował się w całości ikonostas, barokowy ołtarz i inne elementy wyposażenia.
Warto udać się też na miejscowy cmentarz i odwiedzić grób św. Maksyma Sandowycza – pierwszego łemkowskiego męczennika – prawosławnego księdza rozstrzelanego w 1914r.
Zdynia… Zdynia to także miejsce corocznego festiwalu „Łemkowska Watra”, miejsce spotkań Łemków, oraz przedostatnia miejscowość na drodze w kierunku Słowacji… Zainteresowanych odsyłam na strony:
woj.małopolskie, pow.gorlicki, gm. Uście Gorlickie
Dawna cerkiew greckokatolicka p.w. śś.Kosmy i Damiana. Została wybudowana w stylu zachodnio-łemkowskim w 1837 roku. Była jedynym budynkiem w Skwirtnem, który przetrwał nawałnicę I wojny światowej. Tutejsi Łemkowie wrócili od „starej wiary” (czyli do prawosławia) w 1932r.pozostawiając cerkiew niewielkiej grupie grekokatolików. Cerkiew zaczęła niszczeć. Kilka lat później po kolejnej wojennej nawałnicy Skwirtne wysiedlono, a wtedy cerkiew przejął Kościół rzymskokatolicki. Cerkwi jednak z początku nie użytkowano, nie wykonywano też potrzebnych remontów. Generalny remont nastąpił dopiero w latach 90. Dziś dawna cerkiew służy przybyłym do Skwirtnego katolikom.
Idąc/jadąc do Skwirtnego od strony Regetowa, miniemy po drodze niepozorną murowaną kapliczkę. Warto i tu przystanąć na chwilę…
Cerkiew w Wołowcu p.w. Opieki Bogurodzicy z XVIIIw.
Dawna łemkowska cerkiew greckokatolicka typu zachodniego p.w. Opieki Bogurodzicy z XVIIIw. Obecnie prawosławna. Malowniczo położona w sercu Beskidu Niskiego stanowi cel wielu wycieczek pieszych czy rowerowych…
Greckokatolicka cerkiew łemkowska p.w. św. Paraskewy z 1786r. (d. Uście Ruskie)
Uście Gorlickie (d. Uście Ruskie). Znajduje się tu greckokatolicka cerkiew łemkowska typu zachodniego p.w. św. Paraskewy z 1786r. Po 1956r. do Uścia wróciło z wysiedlenia wielu dawnych mieszkańców. Po ich powrocie cerkiew służyła wiernym obu obrządków, a od lat 90. XXw. jest z powrotem własnością greckokatolickich Łemków. We wsi znajduje się też drewniana kaplica cmentarna z 1876r.
Dawna murowana cerkiew p.w. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny.
Dawna murowana cerkiew p.w. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny. Charakteryzuje ją nietypowa dla zachodniej Łemkowszczyzny architektura (obecnie kościół rzymskokatolicki)
Dawna cerkiew greckokatolicka p.w. Narodzenia Matki Bożej
Dawna cerkiew greckokatolicka p.w. Narodzenia Matki Bożej z 1785r. przeniesiona na Łemkowszczyznę z Serednicy na Pogórzu Przemyskim. Znajduje się przy drodze do Wapiennego. Dziś pełni funkcję kościoła rzymskokatolickiego.
Łemkowska cerkiew z Ropek p.w. Narodzenia Bogurodzicy z 1801r.
Łemkowska cerkiew greckokatolicka typu zachodniego p.w. Narodzenia Bogurodzicy z 1801r. Obecnie znajduje się w Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku.
Dawna cerkiew p.w. św. Michała Archanioła z ok. 1813r.
Ropica Górna (d. Ropica Ruska). Łemkowska cerkiew typu schyłkowego p.w. św. Michała Archanioła z ok. 1813r. Obecnie pełni funkcję świątyni rzymskokatolickiej.
Cerkiew łemkowska p.w. św. Michała Archanioła z 1756r.
Greckokatolicka cerkiew łemkowska typu zachodniego p.w. św. Michała Archanioła z 1756r. Wyremontowana w latach 80. przez działaczy z kręgów turystyki akademickiej. Dziś znów znajduje się pod opieką greckokatolickich wiernych.
[woj. podkarpackie, pow. jasielski, gm. Osiek Jasielski]
Dawna cerkiew łemkowska p.w. św. Michała Archanioła
Dawna greckokatolicka cerkiew łemkowska typu zachodniego p.w. św. Michała Archanioła z XVIII/XIX wieku. Po powrocie wysiedlonych użytkowana przez kościół prawosławny.
Greckokatolicka cerkiew łemkowska typu schyłkowego p.w. św. Paraskewy z lat 1840-43.
Greckokatolicka kaplica p.w. Najświętszej Maryi Panny Wniebowziętej z 1889r.
Greckokatolicka kaplica p.w. Najświętszej Maryi Panny Wniebowziętej z 1889r. Kaplica znajduje się mniej więcej w połowie drogi między cerkwiami w Nowicy i w Przysłupie. Korzystają z niej mieszkańcy obu tych wsi.
[woj. małopolskie, pow. gorlicki, gm. Ropa]
Cerkiew łemkowska p.w. Narodzenia Najświętszej Marii Panny z 1810r.
Greckokatolicka parafialna cerkiew łemkowska typu zachodniego p.w. Narodzenia Najświętszej Marii Panny z 1810r. Bardzo szeroka nawa i niewiele węższe prezbiterium nadają tej zachodnio-łemkowskiej cerkwi wyjątkowy kształt, o niespotykanych proporcjach…
Kaplica cmentarna z 1754r.
Kaplica cmentarna z 1754r. Przeniesiona do Łosia z Klimkówki, gdzie pełniła funkcję prezbiterium starej cerkwi.
Dawna cerkiew łemkowska p.w. św. Łukasza Ewangelisty z 1835r.
Dawna greckokatolicka cerkiew łemkowska typu zachodniego p.w. św. Łukasza Ewangelisty z 1835r. Po powrocie Łemków jest to świątynia prawosławna.
Dawna cerkiew łemkowska p.w. św. Łukasza Ewangelisty z 1868r.
Dawna greckokatolicka cerkiew łemkowska typu zachodniego p.w. św. Łukasza Ewangelisty z 1868r. Po powrocie Łemków świątynię przekazano parafii prawosławnej w Bielance.
Łemkowska cerkiew p.w. Opieki Bogurodzicy
Łemkowska greckokatolicka cerkiew typu zachodniego p.w. Opieki Bogurodzicy z XVIII-XIXw. Obecnie jest to parafialna cerkiew prawosławna.
Wypędzonym z Łemkowszczyzny…
Dawna cerkiew łemkowska p.w. Narodzenia Bogurodzicy
Dawna greckokatolicka cerkiew łemkowska typu schyłkowego p.w. Narodzenia Bogurodzicy. Obecnie zadbany kościół rzymskokatolicki.
Cerkiew łemkowska p.w. Św. Dymitra z 1789r.
Greckokatolicka cerkiew łemkowska typu zachodniego p.w. Św. Dymitra z 1789r. Została przeniesiona do Sądeckiego Parku Etnograficznego w Nowym Sączu.
Blechnarka
Murowana (z kamienia rzecznego) cerkiew łemkowska z 1801r. p.w. śś. Kosmy i Damiana. Jest czynną świątynią prawosławną.
[woj. małopolskie, pow. gorlicki, gmina Gorlice]
Cerkiew greckokatolicka w Bielance p.w. Opieki Bogurodzicy z 1773r.
Łemkowska cerkiew typu zachodniego p.w. Opieki Bogurodzicy z 1773r. Świątynia do wybudowania nowej świątyni prawosławnej w Bielance w 2014r. wykorzystywana była przez wiernych prawosławnych, grekokatolików i łacinników. Obecnie modlą się w niej katolicy obu obrządków. Cerkiew częściowo spłonęła w czasie Operacji „Wisła” i dopiero po powrocie Łemków w latach 50. była podnoszona z ruiny.
Zobacz też cerkiew prawosławną w Bielance…
[woj. małopolskie, pow. gorlicki, gm. Sękowa]
Cerkiew greckokatolicka p.w. Kosmy i Damiana z 1841r.
Cerkiew greckokatolicka p.w. Kosmy i Damiana z 1841r. Jest nieużytkowana, stanowi filię muzeum w Nowym Sączu. Prezentuje łemkowski styl zachodni.
Cerkiew prawosławna p.w. Kosmy i Damiana z 1928r.
Cerkiew prawosławna p.w. Kosmy i Damiana z 1928r. Po powrocie Łemków w 1956 do Bartnego jest czynną świątynią-muzeum.
[woj. małopolskie, pow. gorlicki, gm. Uście Gorlickie]
Greckokatolicka cerkiew łemkowska typu zachodniego p.w. Św. Dymitra z 1755r. Po wysiedleniu Łemków w 1947r. była użytkowana przez kościół rzymskokatolicki. W 1997r. zwrócono świątynię grekokatolikom.
[woj. małopolskie, pow. nowosądecki, gm. Krynica Zdrój]
Łemkowska cerkiew typu schyłkowego p.w. Św. Michała Archanioła z 1820r. Po wysiedleniu Łemków użytkowana jako kościół rzymskokatolicki.
[woj. małopolskie, pow. nowosądecki, gm. Łabowa]
Dawna greckokatolicka cerkiew łemkowska typu zachodniego z 1830r. p.w. Opieki Bogurodzicy. Obecnie użytkowana jako kościół rzymskokatolicki.
[woj. małopolskie, pow. nowosądecki, gm. Łabowa]
Murowana cerkiew łemkowska z 1784r. pw. Opieki NMP.
[woj.małopolskie, pow. nowosądecki, gm. Łabowa]
Dawna cerkiew prawosławna pw. Św. Paraskewy z 1930r. Obecnie kościół rzymskokatolicki. Cerkiew otacza zadbany teren parkowy, w którym urządzono skansen pszczelarski.
[woj. małopolskie, pow. gorlicki, gm. Uście Gorlickie]
Murowana z kamienia dawna cerkiew greckokatolicka z 1886r. pw. Św. Łukasza. Obecnie pełni funkcję kościoła rzymskokatolickiego pod tym samym wezwaniem.
[woj. małopolskie, pow. nowosądecki, gm. Krynica-Zdrój]
Łemkowska cerkiew pw. Św. Paraskewii Męczennicy z 1893r. Swój nietypowy wygląd zawdzięcza francuskiemu architektowi Delavo. Od 1951 r. służy jako kościół rzymskokatolicki pw. Niepokalanego Serca NMP.
Murowana cerkiew pw. św Michała Archanioła, zbudowana w latach 1917-1925. Obecnie funkcjonuje jako kościół rzymskokatolicki.
Murowana cerkiew greckokatolicka pw. Św.Łukasza z II poł.XIX wieku. Obecnie kościół rzymskokatolicki
Drewniana cerkiew pw. Św. Dymitra wybudowana w latach 1867-1872. Reprezentuje zachodni styl łemkowski, choć wyróżnia się na tle innych znacznie poszerzoną nawą zwieńczoną sporą kopułą. Po 1947 użytkowana jako kościół rzymskokatolicki. Kompletny ikonostas.
Drewniana cerkiew greckokatolicka pw. Św.Kosmy i Damiana z ok. 1790r. Reprezentuje styl zachodnio-łemkowski. Od 1947r. kościół katolicki.
Cerkwie południowo-wschodniej Polski 